Uzależnienia

Uzależnienie – utrwalony stan, w którym chwilowe dobre samopoczucie jest zależne od obecności konkretnego bodźca, substancji chemicznej, wykonania czynności. Potrzeba dostarczenia bodźca staje się ważniejsza od zachowań, które jeszcze do niedawna były ważniejsze w życiu osoby. Powstaje u osób predysponowanych, na skutek wcześniejszej nadmiernej ekspozycji na bodziec.

W początkowej fazie uzależnienia osoba szuka nowych okazji do kontaktu z czynnikiem, który powoduje poprawę samopoczucia, ekstazę, euforię. Następnie, sama prowokuje, aranżuje takie sytuacje, w których ma kontakt z tą substancją lub wykonuje konkretną czynność sprawiającą przyjemność. Bez bodźca czuje pragnienie, niepokój, napięcie, dyskomfort, rozdrażnienie, nie może się skupić.

Po zadziałaniu bodźca odczuwa ulgę, radość, ustąpienie niepokoju, poprawia się sen, ogólne samopoczucie. Poprawa jest chwilowa. Wraca zdolność jasnego myślenia, koncentracja, łagodność. Czas trwania poprawy jest różny w zależności od czasu działania substancji, stadium uzależnienia i umiejętności radzenia sobie z emocjami.

Stopniowo osoba uzależniona ma:

  • Mniejszą potrzebę do utrzymywania relacji społecznych.
  • Zamyka się w sobie, ma swój świat.
  • Otoczenie zauważa, że przestaje być zainteresowana czymkolwiek poza odpowiednio alkoholem, obejrzeniem serialu, grą na komputerze itp.
  • Słucha pozornie, nie można na nią liczyć.
  • Obiecuje i nie dotrzymuje postanowień.
  • Przedkłada zaspokajanie swojego pragnienia ponad żonę, męża, dzieci, pracę, znajomych.
  • Mistrzowsko znajduje wytłumaczenie na to co się z nią dzieje

 

Uzależnienie dotyczy sfery psychicznej lub psychicznej i fizycznej. W uzależnieniu fizycznym pozbawienie organizmu substancji powoduje konkretne somatyczne objawy abstynencyjne. Najczęściej jest to niepokój, lęki, ogólne złe samopoczucie, bezsenność, dolegliwości fizyczne, mogą wystąpić przyspieszenie akcji serca, ból, dolegliwości ze strony układu pokarmowego. W niektórych sytuacjach, zwłaszcza przy długotrwałym uzależnieniu i przy stosowaniu dużych ilości środka uzależniającego konieczna jest hospitalizacja w celu opanowania objawów somatycznych uzależnienia.

Uzależnić można się praktycznie od wszystkiego, nawet od opalania. Objawy są różnorodne, jednym z nich jest brak krytycyzmu. Zwykle otoczenie naciska, prosi, błaga osobę uzależniona, żeby przestała zachowywać się w określony sposób, zaczęła się leczyć. Istotnym czynnikiem jest w jaki sposób się pomaga. Często zamiast realnej pomocy dochodzi do utrwalenia mechanizmów uzależnienia.

Osoba uzależniona przeżywa bardzo nieprzyjemne, często trudne do zniesienia emocje. Od euforii po bezsilność. Często współistnieją inne zaburzenia emocjonalne, lęki, depresja, impulsywność, myśli i próby samobójcze, pustka.

Należy zacząć od postawienia diagnozy i zaplanować leczenie. Leczeniem uzależnień zajmuje się lekarz psychiatra i psychoterapeuta.

Psychoterapia jest skutecznym sposobem leczenia uzależnienia. W procesie terapeutycznym powinna uczestniczyć cała rodzina. Ważne jest poznanie mechanizmów i specyfiki czynników utrwalających uzależnienie. W uzależnieniu od alkoholu, leków, narkotyków często należy zacząć od detoksykacji. W leczeniu uzależnień psychicznych, behawioralnych należy zacząć od psychoterapii.

Poniżej wypisano po kilka przykładów zachowań jakie mogą być objawami uzależnienia w przypadku konkretnych bodźców.

Alkohol
Leki
Praca
Słodycze
Telefon, komputer, internet
Zakupy
Gry komputerowe, telefoniczne
Hazard
Seriale

Jeśli rozpoznajesz u siebie lub u kogoś z Twoich bliskich wyżej wymienione objawy, zachowania – PAMIETAJ – nim sięgniesz po leki bez recepty, syropy czy zioła lub podasz je swoim bliskim, skontaktuj się z lekarzem, aby zdiagnozować, co jest przyczyną tych zachowań.

Jeśli chcesz, możesz pobrać tutaj (PDF do pobrania) tekst z podsumowaniem najczęstszych objawów uzależnienia. Zastanów się spokojnie nad nimi, wpisz lub zaznacz te, które dotyczą Ciebie. Wypełnioną ankietę warto zabrać ze sobą na wizytę i pokazać lekarzowi psychiatrze lub psychologowi.