Terapia psychiatryczna jest zwykłą procedurą medyczną. Kardiolog zajmuje się sercem, dermatolog skórą a lekarz psychiatra umysłem. Jeśli zastanawiasz się, czy na temat swoich dolegliwości emocjonalnych masz porozmawiać z gastroenterologiem czy z psychiatrą, zadaj to pytanie inaczej. Czy w sprawie operacji ortopedycznej radziłbyś się urologa?
Na przestrzeni lat medycyna stale się rozwija. Lekarz po studiach ma podstawową wiedzę dotyczącą wszystkich dziedzin. Jedynie lekarz, który ukończył szkolenie specjalizacyjne ma wiedzę i doświadczenie, umożliwiające samodzielnie diagnozowanie i leczenie pacjentów w wybranej dziedzinie – kardiologii, neurologii, psychiatrii itp.
Oto podstawowe warunki skutecznego leczenia:
1. Prawidłowo postawiona diagnoza:
Każdy lekarz zaczyna rozmowę z pacjentem od zebrania wywiadu. Na podstawie objawów stawia diagnozę i zleca leczenie. W razie potrzeby, zleca dodatkowe badania lub konsultacje innych specjalistów.
Badania naukowe pokazują, że diagnoza zaburzeń psychicznych stawiana przez lekarzy, którzy nie są psychiatrami, w większości przypadków jest nieprawidłowa. Wiedza, doświadczenie i czas poświęcony pacjentowi, umożliwiają lekarzowi psychiatrze postawić właściwie rozpoznanie. Ważne jest dokładne zbadanie pacjenta, zebranie jak najwięcej potrzebnych informacji, zapoznanie z dotychczasową dokumentacją medyczną. Czasami podczas wizyty wskazana jest obecność bliskiego członka rodziny, przyjaciela, który może udzielić informacji na temat dolegliwości, funkcjonowania w domu, pracy. Pierwsza wizyta u lekarza psychiatry powinna trwać około godziny. Nie zawsze jest to czas wystarczający na zebranie pełnego wywiadu, dlatego niekiedy potrzeba kilku wizyt diagnostycznych (zwykle około trzech). W razie potrzeby, na podstawie danych z wywiadu, lekarz psychiatra zleci dodatkowe badania: laboratoryjne krwi, moczu, EKG, EEG, badania obrazowe. W razie wątpliwości diagnostycznych lekarz skieruje Cię na konsultacje do innego specjalisty lub psychologa celem wykonania szczegółowych testów psychologicznych. Wszystko to, by właściwie postawić diagnozę, na podstawie której można indywidualnie dobrać leczenie.
PAMIĘTAJ
- Na pierwszą wizytę zabierz ze sobą całą swoją dotychczasową dokumentację, badania labolatoryjne.
- Jeśli przyjmujesz leki, zabierz ze sobą kartkę z ostatnimi zaleceniami lekarskimi i, najlepiej, opakowania wszystkich przyjmowanych leków, też kupowanych bez recepty i suplementów diety.
- Jeśli potrzebujesz, poproś kogoś bliskiego, by Ci towarzyszył w czasie wizyty.
2. Właściwe zaplanowanie leczenia:
W leczeniu zaburzeń emocjonalnych, psychicznych i chorób psychicznych stosuje się, w zależności od wskazań, leczenie farmakologiczne, psychoterapię indywidualną i grupową, relaksację, muzykoterapię, arteterapię, rehabilitacje, leczenie detoksykacje, odwykowe i inne.
Leczenie farmakologiczne zaczyna się od odpowiedniego doboru leku, z uwzględnieniem potrzeb pacjenta i specyfiki objawów. Leków stosowanych przez lekarza psychiatrę nie trzeba się bać. Należy natomiast bardzo starannie rozważyć potrzebę ich stosowania, tak jak w przypadku innych gałęzi medycyny. Jeśli leczenie jest potrzebne, lekarz prowadzący powinien udzielić informacji na temat:
- działania leku
- możliwych skutków ubocznych
- czasu potrzebnego do uzyskania poprawy stanu psychicznego
- przewidywanym czasie przyjmowania leków
W mózgu, osoby cierpiącej na zaburzenia emocjonalne albo chorej psychicznie, zakłócona jest równowaga substancji chemicznych zwanych neuroprzekaźnikami. W efekcie mogą wystąpić objawy, np. skłonności do wzruszeń, niepokój, napięcie, smutek, gwałtowność bez powodu. Leki swoim działaniem przywracają równowagę neuroprzekaźników i powodują ustąpienie objawów.
W doborze leku ważna jest ocena nasilenia poszczególnych objawów i uwzględnienie preferencji pacjenta, tak by np. u osoby, która obawia się wzrostu masy ciała, nie zalecać leku powodującego zwiększenie łaknienia. Lekarz psychiatra ma do dyspozycji wiele leków i w większości przypadków możliwa jest „terapia szyta na miarę”.
Leki przeciwdepresyjne zaczynają działać od początku, ale efektu terapeutycznego możemy spodziewać się po około 2 tygodniach. Ocena skuteczności leczenia powinna nastąpić zazwyczaj po czterech tygodniach leczenia (wcześniej, jeśli pojawiają się wątpliwości, czy występują działania niepożądane). Nie należy samemu modyfikować leczenia, przedwcześnie odstawiać leków.
Skuteczne leczenie przekłada się na zmiany w codziennym funkcjonowaniu w życiu prywatnym i zawodowym, poprawiają się relacje z bliskimi, ze współpracownikami, zwiększa się efektywność w pracy, łatwiej zacząć realizować swoje cele i pasje.
W literaturze pseudoedukacyjnej oraz na niektórych stronach internetowych można spotkać się ze stwierdzeniem, jakoby leki antydepresyjne swoim działaniem pozbawiały ludzi emocji, czyniły z nich „robotów”. Nie jest to prawda. Leki powodują ustąpienie objawów, nie pozbawiają człowieka adekwatnych emocji.
Istotne jest też, że w większości przypadków nie ma konieczności przyjmowania leków przez całe życie. Należy zaznaczyć, że błędna jest, pojawiająca się czasami w mediach, informacja, że leki przeciwdepresyjne nie działają. Naukowo dowiedziono ich skuteczności, co więcej im cięższe dolegliwości i cierpienie pacjenta, tym ich skuteczność jest większa.
PAMIĘTAJ
- Nieleczone zaburzenia psychiczne mogą powodować zaostrzenie innych chorób, jak np. choroba wrzodowa, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, łuszczyca i wiele innych.
Psychoterapia zaburzeń emocjonalnych powinna być właściwie dobrana.
W łagodnych postaciach zaburzeń emocjonalnych psychoterapia może być z powodzeniem stosowana zamiast leczenia farmakologicznego. Gdy objawy są bardziej nasilone, powinna być stosowana wraz z leczeniem farmakologicznym. Jest też część osób, które nie chcą lub nie mogą z różnych powodów podejmować psychoterapii i wtedy stosuje się jedynie leczenie farmakologiczne.
Niekiedy pacjenci zgłaszający się do psychiatry obawiają się podjęcia psychoterapii. Nie rozumieją na czym polega, czego mogą się spodziewać i jak rozmowa ma pomóc w ustąpieniu dolegliwości. Dobry lekarz psychiatra wyjaśni, na czym polegają i czym różnią się nurty psychoterapeutyczne. Na podstawie zebranego wywiadu wskaże optymalną psychoterapię, może pokierować do doświadczonego psychoterapeuty.
Z powątpiewaniem zadajesz sobie pytanie, czy rozmowa naprawdę leczy?
Tak, leczy, ale zależy z kim rozmawiasz. Jeśli słyszysz co chwila „Ja też tak mam… To nic takiego, nie myśl o tym, a samo przejdzie… Nie przejmuj się, weź się w garść…”, to taka rozmowa nie pomoże, rozwiązać Twoich problemów. A teraz przypomnij sobie uczucie ulgi, które pojawia się po szczerej rozmowie z kimś, kto Cię rozumie, nie poucza, wspiera.
Psychoterapeuta ma specjalistyczną wiedzę, jak prowadzić leczenie w oparciu o metody psychologiczne. Zna mechanizmy działania psychiki. Najpierw wiele lat kształci się, sam przechodzi przez własna psychoterapię, pracuje pod nadzorem autorytetów.
W czasie spotkań, nazywanych sesjami, skupia się na Tobie. Nie przenosi na Ciebie swoich prywatnych problemów. Słucha i umiejętnie prowadzi rozmowę. W zależności od nurtu psychoterapii stosuje różne metody terapeutyczne. Dlatego istotne jest właściwe dobranie rodzaju psychoterapii. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o rodzajach psychoterapii kliknij tutaj (przekierowanie na podstronę Terapie)
PAMIĘTAJ
- Zawsze mów, jakie masz oczekiwania wobec leczenia, pozwoli to właściwie zaplanować terapię.
Psychoedukacja i profilaktyka to niedoceniane elementy leczenia.
Wiedza na temat zaburzeń, objawów i czynników sprzyjających ich rozwojowi, jest niezbędna w procesie leczenia. Właściwa obserwacja swoich reakcji emocjonalnych pozwala np. na wczesne rozpoznanie epizodu depresji i co za tym idzie wcześniejsze włączenie leczenia. Znajomość czynników mogących pogorszyć stan psychiczny, pozwoli je wyeliminować, umożliwi utrzymać efekt leczenia i zapobiegać pogorszeniu stanu psychicznego. Psychoedukacja uczy samoobserwacji, na co zwracać uwagę, co jest normą a co objawem, kiedy należy wcześniej zgłosić się do lekarza.
W leczeniu zaburzeń emocjonalnych i chorób psychicznych stosuje się wspomagająco różnorodne formy aktywności i arteterapii. Przykładem jest zastosowanie treningów relaksacyjnych i fizykoterapii łagodzących zwiększone napięcie mięśniowe będące objawem zaburzeń lękowych. Taniec, ćwiczenia poprawiające ekspresję, koordynację ciała i pantomima pomagają wyrazić emocje, poczuć swobodę i radość drzemiącą w ciele. Muzyka ma nie tylko działanie kojące i relaksujące, jest inspiracją do przeżywania i sposobem wyrażania emocji. Ćwiczenia emisji głosu i śpiew mogą przyczynić się do zwiększenia pewności siebie i podniesienia samooceny. Wolne skojarzenia i kolor wykorzystywane w malarstwie i rysunku, mogą ułatwić wyrażenie trudnych uczuć, redukować przeżywane napięcie i relaksować.
Pomóc mogą również właściwie dobrane książki terapeutyczne, warsztaty rzeźby, collage, grafika. W zależności od objawów i wrażliwości można czerpać wartości terapeutyczne z różnych dziedzin życia.
3. Wzajemne zaufanie i współpraca pacjenta z lekarzem.
Wiedza, empatia, akceptacja, otwartość, dyskrecja – to tylko kilka cech lekarza, które wpływają na zaufanie pacjenta, a przez to na skuteczność leczenia. Dobry lekarz psychiatra będzie traktował pacjenta jako partnera, a nie przedmiot leczenia. W trakcie leczenia pacjent powinien bez wahania pytać, dzielić się wątpliwościami, informować o pozornie błahych objawach lub działaniach niepożądanych. Dzięki tym informacjom możliwa jest ocena postępów leczenia, modyfikacja i określenie właściwego okresu leczenia.
W trakcie wizyt lekarz psychiatra stara się stworzyć atmosferę zaufania, która pozwoli, w sposób komfortowy, poruszać różne, często delikatne tematy. Etyka zawodowa i prawo zobowiązuje psychiatrę do zachowania tajemnicy lekarskiej.
Zdarza się, że przed zgłoszeniem do psychiatry powstrzymuje lęk przez oceną społeczną, przed „łatką” osoby leczonej psychiatrycznie. Dzięki coraz większej świadomości społecznej obawy te powoli przestają mieć pokrycie w rzeczywistości. Coraz częściej wizyta u psychiatry traktowana jest, tak jak powinna, jako dbanie o własne zdrowie. Istotny w tym kontekście jest fakt, że u co czwartego mieszkańca Europy występują objawy zaburzeń psychicznych. Ta liczba stale wzrasta. Z danych WHO, czyli Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że w 1990 roku na świece było 416 milionów osób z zaburzeniami depresyjno-lękowymi, a w 2013 już 615 milionów.
PAMIĘTAJ
- Nie obawiaj się, lekarz psychiatra powie co się z Tobą dzieje.
- Zaburzenia psychiczne należy diagnozować i właściwie leczyć.
- Wokół Ciebie są osoby, które regularnie leczą się psychiatrycznie.