Osobowość

Osobowość – to nasz indywidualny, dość stały sposób reagowania emocjonalnego, odbierania i przeżywania świata zewnętrznego i wewnętrznego. Wchodzenia z nim w interakcje, sposobów postępowania. Niekiedy, z powodu różnych czynników, dochodzi do ukształtowania się nieprawidłowych cech osobowości. Zachowanie cechuje wtedy brak elastyczności, nieumiejętność dostosowywania się do nowych warunków w sytuacjach kryzysowych, czasem nawet w życiu codziennym, powielanie tych samych błędów. Wtedy sposób postępowania, wchodzenia w związki, podejmowania decyzji staje się źródłem frustracji, rozczarowań, a nawet skrajnych emocji. Mogą im towarzyszyć cierpienie czy ból.

Zaburzenia osobowości występują u około 6 do 10 % populacji – jeśli się rozejrzysz, zauważysz co najmniej jedną osobę z takimi problemami.

Sygnały świadczące o nieprawidłowych cechach osobowości:

  • Nieumiejętność dbania o swoje interesy, stawiania granic innym. Przedkładanie potrzeb innych ludzi ponad swoje.
  • Brak satysfakcji z życia, z siebie. Wrażliwość, nadmierna skłonność do przejmowania się zdaniem innych.
  • Podatność na wpływy. Poczucie, że jest się gorszym, nic nie wartym.
  • Wycofanie, brak bliskości. Trudność w nawiązywaniu relacji, unikanie kontaktu z innymi ludźmi.
  • Zależność od innych, potrzeba wspierania się doświadczeniem innych osób. Niepodejmowanie decyzji, bierność, bezradność. Nadmierny sarkazm, ironizowanie.
  • Potrzeba znalezienia sprawiedliwości. Obwinianie świata, innych ludzi o swoje kłopoty, niepowodzenia. Poczucie krzywdy.
  • Kształtowanie na zewnątrz wizerunku silnego człowieka. Potrzeba kontrolowania, wpływu na otoczenie. Potrzeba zachowania ładu, porządku, poprawianie, sprzątanie jako forma kontroli i poprawy samopoczucia.
  • Pokazania innym swojej wyższości, posiadania władzy. Wzbudzanie winy u osób z otoczenia. Lęk, niepokój, poczucie zagrożenia, podejrzliwość, nieufność. Skłonność do kontrolowania partnera/ki.
  • Brak elastyczności. Sztywność przekonań, bardzo dokładne przestrzeganie norm, rytualność. Niepokój, gdy coś idzie nie po myśli.


Zachowania typowe dla osób z cechami osobowości chwiejnej emocjonalnie:

  • Wahania nastroju, poczucie „życia na karuzeli, na krawędzi. Jednego dnia silne poczucie radości, szczęścia, drugiego uczucie, że życie nie ma sensu.
  • Uczucie bólu emocjonalnego, pustka emocjonalna, ból istnienia. Niestabilność emocjonalna. Pełen sprzeczności obraz siebie.
  • Poczucie odrzucenia przez innych ludzi, braku akceptacji, negowanie własnej wartości, nienawiść do siebie.
  • Utrzymująca się złość do świata, do siebie, myśli samobójcze.
  • Nadmierna potrzeba bycia chcianym, kochanym, ważnym.
  • Lęk przed porzuceniem, samotnością, zachowania demonstracyjne jako próba zwrócenia na siebie uwagi. Poczucie, że nie można bez kogoś żyć.
  • Wchodzenie w niekorzystne, tzw. toksyczne związki, przemoc psychiczna lub fizyczna wobec lub ze strony partnera/ki.
  • Potrzeba silnych, często skrajnych emocji. Gwałtowne zachowania, wybuchy złości, histeria. Regulowanie swoich emocji przez alkohol, narkotyki, hazard, sex.
  • Działania destrukcyjne, jak objadanie się, samookaleczanie, kontrolowanie jedzenia. Podejmowanie zachowań ryzykownych, np. seksualnych, agresja, ekstremalne sporty, szkodliwe picie alkoholu, zażywanie różnych substancji psychoaktywnych.
  • Brak zdolności zrozumienia własnych emocji lub emocji innych osób. Niedojrzałe zachowania. Trudności w relacjach osobistych, zawodowych. Konflikty. Brak elastyczności, brak umiejętności dostosowania się do nowych sytuacji.

 

Przyczyny zaburzeń osobowości są złożone – od predyspozycji genetycznych, po pewne braki emocjonalne w okresie dzieciństwa, dorastania, kiedy dochodzi do kształtowania cech osobowości. Nieprawidłowo rozwinięte cechy osobowości są powodem uczucia niezadowolenia, braku szczęścia w życiu. Często pojawiają się objawy depresji, cierpienie, lęki, skłonność do uzależnień.

Jeśli identyfikujesz się z niektórymi z powyższych haseł – PAMIĘTAJ! – nim sięgniesz po leki bez recepty, syropy czy zioła, skontaktuj się ze specjalistą, aby zdiagnozować, co się z Tobą dzieje.

Konsultacja i ewentualnie leczenie u psychiatry jest szczególnie wskazane, gdy dochodzi do zachowań impulsywnych, agresywnych czy autoagresywnych. Również, gdy zaburzeniom osobowości towarzyszą zaburzenia lękowe, depresyjne, uzależnienia czy zaburzenia odżywiania.

Podstawowym leczeniem osób z zaburzoną osobowością jest psychoterapia. Pozwala ona przyjrzeć się i zmienić szkodliwe zachowania, schematy postępowania. U osób z towarzyszącymi objawami zaburzeń lękowych można zacząć od krótszej terapii behawioralno-poznawczej. W przypadku trudności w relacjach osobistych lub w pracy, może być wskazana długotrwała terapia, oparta na stworzeniu bezpiecznej, głębszej relacji.

Niekiedy niezbędne jest objawowe leczenie farmakologiczne, jednak podstawą jest właściwa diagnoza.
Jeśli chcesz możesz pobrać tutaj (PDF do pobrania) tekst z podsumowaniem najczęstszych pytań, które zadaje psychiatra podczas przeprowadzania diagnostyki cech osobowości. Zastanów się spokojnie nad nimi, wpisz lub zaznacz te, które dotyczą Ciebie. Wypełnioną ankietę warto zabrać ze sobą na wizytę i pokazać lekarzowi psychiatrze lub psychologowi.